1. Obywatelstwo z mocy prawa. Zgodnie z prawem dziecko otrzymuje obywatelstwo polskie, gdy w chwili jego narodzin co najmniej jeden z rodziców był obywatelem polskim (tzw. prawo krwi) lub jeśli urodziło się w Polsce, a jego rodzice są nieznani, nie mają obywatelstwa (tzw. bezpaństwowcy) albo ich obywatelstwa nie da się ustalić (tzw. prawo ziemi). Również dziecko, które zostało odnalezione w Polsce, a jego rodzice są nieznani nabywa obywatelstwo. Z mocy prawa obywatelstwo nabywa także małoletni cudzoziemiec (do 16 roku życia) adoptowany przez polaka.
2. Nadanie obywatelstwa. Obywatelstwo Polskie nadaje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Do złożenia wniosku o nadanie obywatelstwa nie trzeba spełniać żadnych wymagań. Decyzja Prezydenta jest w pełni uznaniowa. Wniosek składa się za pośrednictwem wojewody lub konsula właściwego ze względu na miejsce zamieszkania. Postępowanie w sprawie nadania obywatelstwa może trwać bardzo długo, ponieważ w tym przypadku nie ma możliwości przyśpieszenie postępowania. Nie ma także możliwości wglądu w akta, należy po prostu czekać. Osoby ubiegające się o obywatelstwo, aby zwiększyć szanse na nadanie obywatelstwa, powinny podać ważny powód, którym uzasadniają wniosek, np. reprezentowanie Polski w zawodach sportowych. W przypadku odmowy nadania obywatelstwa Prezydent nie musi sporządzać uzasadnienia, nie istnieje także możliwość odwołania czy podważenia tegoż rozstrzygnięcia.
3. Uznanie za obywatela. Wniosek o uznanie za obywatela polskiego może złożyć cudzoziemiec, który:
– przebywa legalnie, nieprzerwanie w Polsce co najmniej 3 lata na podstawie zezwolenia na pobyt stały lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE, ma stabilne i regularne źródło dochodu w Polsce oraz tytuł prawny do zajmowanego lokalu, – przebywa legalnie, nieprzerwanie w Polsce co najmniej 2 lata na podstawie zezwolenia na pobyt stały lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE oraz jest małżonkiem obywatela polskiego co najmniej 3 lata, – przebywa legalnie, nieprzerwanie w Polsce co najmniej 2 lata na podstawie zezwolenia na pobyt stały, które otrzymał w związku z uznaniem statusu uchodźcy, – jest małoletni, przebywa na podstawie zezwolenia na pobyt stały lub rezydenta długoterminowego UE, jedno z rodziców jest obywatelem polskim, a rodzic-cudzoziemiec wyrazi zgodę na uznanie dziecka za obywatela polskiego – przebywa legalnie, nieprzerwanie w Polsce od 10 lat, a w chwili składania wniosku posiada zezwolenie na pobyt stały lub rezydenta długoterminowego UE (w tym wypadku nie jest ważne na jakiej podstawie dotychczas on przebywał w Polsce, mógł np. 9 lat przebywać na wizach, a dopiero 2 dni przed złożeniem wniosku otrzymał zezwolenie na pobyt stały)
– przebywa legalnie, nieprzerwanie w Polsce co najmniej 1 rok na podstawie zezwolenia na pobyt stały, które uzyskał ze względu na polskie pochodzenie lub posiadanie Katy Polaka.
WAŻNE! Aby zostać uznanym za obywatela polskiego, pełnoletni cudzoziemcy muszą wykazać się znajomością języka polskiego na poziomie co najmniej B1 (zdać egzamin państwowy na tym poziomie) lub przedstawić świadectwo ukończenia polskiej szkoły albo szkoły zagranicznej z polskim językiem jako językiem nauczania. Obostrzeniu językowemu nie podlegają małoletni cudzoziemcy. Opłata Wydanie decyzji o uznaniu za obywatela podlega opłacie w wysokości 219 zł. W przypadku wydania decyzji negatywnej można wnioskować o zwrot opłaty. Terminy Sprawa powinna zostać załatwiona bez zbędnej zwłoki, najpóźniej w terminie 2 miesięcy. Jeżeli organ ten termin przekroczy przysługują wtedy środki przyśpieszenia postępowania opisane w osobnym artykule. Procedura odwoławcza W przypadku otrzymania decyzji negatywnej przysługuje odwołanie od tej decyzji. Wnosi się je w terminie 14 dni do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji za pośrednictwem wojewody. Rozstrzygnięcie Ministra można zaskarżyć do wojewódzkiego sądu administracyjnego.
4. Przywrócenie obywatelstwa. Wniosek o przywrócenie obywatelstwa mogą złożyć cudzoziemcy, którzy posiadali w przeszłości obywatelstwo, ale przed dniem 1 stycznia 1999 r. utracili je. Wniosek składa się do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Można go także złożyć za pośrednictwem konsula właściwego dla miejsca zamieszkania. Termin Wniosek powinien być rozpatrzony bez zbędnej zwłoki, maksymalnie w terminie 2 miesięcy. Jeżeli organ ten termin przekroczy przysługują środki przyśpieszenia opisane w osobnym artykule. Opłata Opłata za wydanie decyzji wynosi 219 zł, choć w przypadku składania wniosku za pośrednictwem konsula może się różnić w zależności od kraju. Procedura odwoławcza Zgodnie z polskim prawem od decyzji ministra nie można się odwołać, jednak można wnieść o ponowne rozpatrzenie sprawy. Wniosek taki należy złożyć w terminie 14 dni od otrzymania decyzji negatywnej. Podwójne obywatelstwo Polskie przepisy nie wykluczają posiadania podwójnego obywatelstwa, jednak obywatelstwo innego państwa nie jest brane pod uwagę przed polskimi organami. Ustawa o obywatelstwie polskim mówi jasno, iż obywatel polski, który posiada także obywatelstwo innego państwa ma takie same prawa i obowiązki jak obywatel posiadający wyłącznie polskie obywatelstwo, tzn. polak posiadający obywatelstwo innego kraju nie może powoływać się wobec organów polskich na prawa i obowiązki wynikające z drugiego obywatelstwa. Kwestia możliwości posiadania mnogich obywatelstw w innych państwach zależna jest od przepisów prawnych obowiązujących w danym państwie.
